„Patriotyzm – wartość osobniczo konstruowana”

Jakiej ewolucji dokonał patriotyzm i jakie były jego typy? Czym patriotyzm jest teraz? I wreszcie, czym jest nowoczesny patriotyzm? Odpowiedzi na te pytania udzielili naukowcy z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza oraz Uniwersytetu Ekonomicznego podczas XI Debaty Akademickiej.

15 października w Collegium Minus odbyła się XI już Debata Akademicka, której hasło przewodnie brzmiało: „Nowoczesny patriotyzm”. Udział w niej wzięli przedstawiciele UAM: prof. dr hab. Anna Wolff-Powęska z Wydziału Nauk Politycznych
i Dziennikarstwa oraz prof. dr hab. Piotr Jasiński z Wydziału Historycznego. UEP reprezentowali: dr hab. Beata Stępień, prof. nadzw. UEP z Katedry Zarządzania Międzynarodowego, a także dr hab. Paweł Śliwiński, prof. nadzw. UEP z Katedry Finansów Międzynarodowych. Moderatorem dyskusji był dr hab. Piotr Podemski, prof. nadzw. UAM.

Przypomnijmy, że Debaty Akademickie to cykl spotkań zainicjowany przez rektorów UAM i UEP, adresowany głównie do społeczności akademickiej. Głównym ich celem jest mówienie o sprawach współcześnie ważnych oraz o wydarzeniach budzących niepokój w Europie i na świecie w sposób pogłębiony i wyważony. Każda z debat trwa około 2 godzin i bierze w niej udział 4-6 pracowników obu uczelni oraz moderator spotkania.

Poniedziałkowa dyskusja była pierwszą w bieżącym roku akademickim, w związku z tym JM rektor prof. Andrzej Lesicki uroczyście przywitał zebranych w Sali Lubrańskiego. Główne przyczyny, dla których zdecydowano się poruszyć kwestię patriotyzmu, to przede wszystkim obchody 100lecia odzyskania Niepodległości przez Polskę oraz kwestia tego, iż stał się to temat który żyje, ale jednocześnie i dzieli.

Prelegenci odpowiadając na pytania w głównej mierze skupili się na historii Polski. Starali się zdefiniować pojęcie patriotyzmu, bardzo dużo mówili o jego początkach, a także o dwóch podejściach: Piłsudskiego i Dmowskiego. Zwrócono uwagę na to,
iż Rzeczpospolita powinna wyciągać wnioski z przeszłości i kłaść nacisk na armię oraz oświatę, czego wcześniej zabrakło, w związku z czym staliśmy się łatwym łupem dla rozbiorców. Namiastka historii była tutaj niezwykle istotna szczególnie w kontekście rocznicy, która będzie obchodzona 11 listopada. Anna Wolff-Powęska posłużyła się twierdzeniem, że pojęcie miłości do ojczyzny
w każdych czasach definiowane jest od nowa i inne cele przyświecały naszym przodkom, a inne przyświecają nam. Wielokrotnie wspomniano, iż patriotyzm to wartość osobniczo konstruowana i przez to dla każdego oznaczająca coś innego.

Kolejne pytanie dotyczyło teraźniejszości, jednak uczestnicy debaty w swoich wypowiedziach mimochodem uciekali do przeszłości. Pojęcie nowoczesnego patriotyzmu zastąpiono określeniem „patriotyzm współczesności”. Według naukowców z obu uniwersytetów jest to nic innego jak silna gospodarka działająca na zasadzie wzajemności, odpowiednia polityka skupiona wokół silnej armii, a przede wszystkim edukacja.

Po wysłuchaniu stanowisk każdej ze stron, do dyskusji bardzo aktywnie włączyła się publiczność. Pytań było tak wiele, że nie na wszystkie udało się odpowiedzieć. Jedną z najczęściej poruszanych kwestii był utopijny twór, jakim są Stany Zjednoczone Europy, przy czym niemalże jednogłośnie stwierdzono, iż Unia Europejska bardzo dobrze wpisuje się w to pojęcie. I nie ma możliwości,
by stworzyć Europę idealną, gdzie nie wystąpią choćby najmniejsze spory i tarcia, ponieważ pojawią się one niezależnie od tego, jak bardzo wspólne będą interesy państw członkowskich.

Kolejne spotkanie odbędzie się 19.11, tym razem w budynku Uniwersytetu Ekonomicznego, a tematem debaty będą nierówności społeczne.

Weronika JÓŹWIAK