Przede wszystkim trudny. Rok 2020 obfitował w więcej wydarzeń, aniżeli sama pandemia, choć trzeba uczciwie przyznać, że bardzo wiele z nich było przez koronawirusa uwarunkowanych. Wyborcze miraże i społeczne niepokoje, pogłębiające się podziały i nowe polityczne siły mijającego roku nie są jednak podsumowaniem kończącej się drugiej dekady, a prologiem do nadchodzącego trzeciego dziesięciolecia XXI wieku.
A jak ABORCJA – 22 października Trybunał Konstytucyjny wydał orzeczenie o warunkach dopuszczalności przerywania ciąży w przypadku ciężkiego uszkodzenia płodu. Temat drażliwy i dzielący polskie społeczeństwo został ponownie wystawiony na światło dzienne w dobie pandemii. Decyzja TK wywołała protesty w państwie. Strajk Kobiet przybrał formę ogólnokrajową, na ulicach protestowały tysiące osób, domagając się, poza prawem do aborcji, poszanowania praw mniejszości seksualnych czy świeckiego państwa. Postulaty protestujących stoją w opozycji do obecnej partii rządzącej.
B jak BLACK LIVES MATTER – W maju po zabójstwie czarnoskórego George’a Floyda przez policjanta w USA wybuchły zamieszki. Przygnieciony kolanem mężczyzna przez kilka minut powtarzał „I can’t breathe”. Dzień po śmierci Floyda w Minneapolis rozpoczęły się pokojowe protesty, które szybko przerodziły się w zamieszki obejmujące kolejne miasta. Ruch „Black Lives Matter” protestował przeciw brutalności amerykańskiej policji i wciąż panującemu rasizmowi systemowemu w społeczeństwie. Wiele państw wykazało solidarność z protestującymi i krytykowało rządy Donalda Trumpa.
C jak COVID-19 – Pandemia koronawirusa spadła na świat jak grom z jasnego nieba. Pojawił się on w 2019 roku w Wuhan, lecz do historii przejdzie jako zjawisko definiujące rok 2020. „Kwarantanna”, „nauka zdalna”, „lockdown”, „maski”. To tylko niektóre z terminów, które weszły do codziennego słownictwa każdego z nas. Zaraza wywołała największy kryzys ekonomiczny od lat 30. XX wieku, pozbawiła pracy miliony, pustosząc całe branże. Potwierdzono ponad 66 milionów przypadków choroby, zmarło ponad 1,5 miliona osób. Powstały pierwsze szczepionki, a ta firmy Pfizer stopniowo wchodzi na światowy rynek.
D jak DEBATY PREZYDENCKIE – Rok 2020 upłynął pod znakiem kampanii prezydenckich – polskiej i amerykańskiej. W normalnych warunkach wyborcy mieliby okazję porównać programy wyborcze oraz prezencję kandydatów podczas debat telewizyjnych. Niestety, do bezpośredniego spotkania w tym formacie pomiędzy Andrzejem Dudą i Rafałem Trzaskowskim nie doszło. Za oceanem debaty odbyły się, jednak ich poziom był zdecydowanie niski. Biden i Trump obrażali siebie nawzajem, ciągle przerywali drugiej stronie i wykazywali się brakiem merytorycznych wypowiedzi.
E jak EKSPLOZJA CHEMICZNA W BEJRUCIE – Na początku sierpnia doszło do wybuchu materiałów składowanych w porcie. Eksplozja spowodowała kompletne zniszczenie tego miejsca i budynków w promieniu 10 km. Wiele państw, w tym Polska, wysłało pomoc humanitarną poszkodowanym. Po tragedii doszło do protestów, w których manifestujący zajęli kilka budynków ministerialnych. Premier Libanu podał się do dymisji, oświadczając, że powodem katastrofy była korupcja i zaniedbania. Sytuacja tylko pogłębiła problemy gospodarcze i polityczne tego państwa.
F jak FARSA WYBORCZA SASINA – Na przygotowanie niedoszłych do skutku, majowych wyborów korespondencyjnych wydano słynne już 70 milionów złotych. Odpowiedzialny za tę nieudolną akcję minister Jacek Sasin określił horrendalną kwotę mianem „ceny za demokrację”. Wybory się nie odbyły, a pieniądze podatników przepadły. Sasin stał się obiektem drwin internautów i autorów memów. Minister nie został jak dotąd pociągnięty do odpowiedzialności karnej za zarzucane mu sprzeniewierzenie środków publicznych.
G jak GÓRSKI KARABACH – Region ten znany również jako Republika Arcach ponownie stał się areną konfliktu zbrojnego, który rozpoczął się na przełomie lat 80. i 90. XX wieku. Do zdominowanego przez Ormian obszaru pretensje rości Azerbejdżan. Dla tego państwa jest to element rywalizacji z sąsiednią Armenią. We wrześniu konflikt rozgorzał na nowo, doszło do starć i naruszeń praw człowieka. Pomimo podpisanego na początku listopada rozejmu sytuacja jest napięta. Niestabilny region Kaukazu wciąż pozostaje pod silnymi wpływami Rosji, a także rosnącej w siłę Turcji.
H jak HOŁOWNIA – Znany dotąd głównie z prowadzenia „Mam Talent” Szymon Hołownia wkroczył z impetem na scenę polityczną, zapewniając wyborców o chęci zmiany skostniałego systemu partyjnego. W pierwszej turze wyborów prezydenckich udało mu się zdobyć blisko 14% głosów, co jak na kandydata bez zaplecza politycznego, było wielkim sukcesem. Obecnie, według badania CBOS, twórca ruchu „Polska 2050” jest liderem rankingu zaufania społecznego.
I jak „IDEOLOGIA LBGT” – Czerwiec jest określany jako Miesiąc Dumy LGBTQ+. Prawa mniejszości seksualnych były jednym z głównych tematów prezydenckiej kampanii wyborczej. W tym roku wielu polityków i samorządowców do społeczności nieheteronormatywnej dopisało łatkę „ideologia” i straszyło, że jest gorsza od komunizmu i zagraża polskim rodzinom. Stworzono kolejne „strefy wolne od LGBT”, co spotkało się z ostrą krytyką ze strony Unii Europejskiej. Nastroje homofobiczne były także podsycane przez urzędującego prezydenta podczas spotkań z mieszkańcami polskich miast.
J jak JOE BIDEN – Niewątpliwie rok 2020 zostanie zapamiętany nie tylko ze względu na pandemię koronawirusa, ale także z uwagi na zwycięstwo Joe Bidena w wyborach prezydenckich w Stanach Zjednoczonych Ameryki. 78-letni demokrata pokonał w wyborach dotychczasowego republikańskiego prezydenta Donalda Trumpa wynikiem 306 do 232 głosów elektorskich. Jego zwycięstwo jest odczytywane jako nowy rozdział w historii USA, które po czterech latach rządów kontrowersyjnego biznesmena podzieliły się jak nigdy wcześniej.
K jak KATASTROFA UKRAIŃSKIEGO SAMOLOTU – Na początku roku doszło do zestrzelenia pociskiem przeciwlotniczym pasażerskiego samolotu Boeing 737-800. Ten miał odbyć lot z Teheranu do Kijowa. Trzy dni po katastrofie Minister Spraw Zagranicznych Iranu potwierdził, iż samolot został omyłkowo zestrzelony przez jednostkę wojska obrony powietrznej. Na pokładzie było 167 pasażerów i 9 osób z załogi samolotu. Nikt nie przeżył tragedii. We wrześniu miała miejsce jeszcze jedna katastrofa ukraińskiego samolotu szkoleniowego z powodów technicznych i błędu załogi.
L jak LOS ARTYSTY – Obecna sytuacja wywołana koronawirusem doprowadziła wielu przedsiębiorców do utrudnień w zarobkowaniu, a nawet bankructwa. Rząd starał się interweniować w wybranych sektorach gospodarki. Ku zaskoczeniu wszystkich, pomoc finansowa nadeszła także dla artystów. Ponad 400 milionów do podziału na rzecz możliwości dalszego funkcjonowania działalności gospodarczej. Mówi się, że nic nie łączy ludzi jak wspólny kredyt. W Polsce natomiast nic nie dzieli jak rządowe dotacje, dlatego wiele osób nie potrafi zrozumieć pojedynczych artystów, którzy mimo krytyki obecnej władzy, skorzystali ze wsparcia.
Ł jak ŁUKASZ SZUMOWSKI – Ten rok z pewnością był najbardziej wymagającym w całej karierze eks-ministra zdrowia. Wszystko za sprawą pandemii, przez którą został twarzą ochrony życia i zdrowia wszystkich Polaków. W początkowym etapie walki z wirusem głos serca kazał wierzyć, że jest to odpowiedni człowiek na odpowiednim miejscu. Niestety było inaczej. Tym samym kardiolog Szumowski po sześciu miesiącach gubienia się w swoich decyzjach i wypowiedziach postanowił zrezygnować ze stanowiska. Mógł zostać symbolem zwycięstwa z pandemią. Możliwości starczyło tylko na „aferę maseczkową”.
M jak MARSZ NIEPODLEGŁOŚCI – Marsz Niepodległości 2020 miał odbyć się w zmienionej formule. Uczestnicy wstępnie planowali przejechać wskazaną trasę motorami i samochodami. To odpowiedź na zakaz zgromadzenia, który wydał prezydent Warszawy Rafał Trzaskowski, powołując się na wytyczne sanepidu. Mimo to większość wybrała się na marsz pieszo. Narodowcy kilkukrotnie starli się z policją. W ruch poszły petardy i butelki. Mundurowi odpowiedzieli gazem i gumowymi kulami. Właśnie w taki sposób świętuje się w Polsce dzień odzyskania wolności, a wszystko to odbywa się pod płaszczykiem patriotyzmu z dumnie wywieszoną biało-czerwoną flagą.
N jak NOBEL – W tym roku Nagrodę Nobla z chemii otrzymały Emmanuelle Charpentier i Jennifer A. Doudna za „opracowanie metody edycji genomu”. Genetyczne nożyczki przyczynią się do powstania nowych terapii przeciwnowotworowych oraz do leczenia chorób dziedzicznych. Metoda została opracowana już w 2012 roku. Wydarzenie to ma znaczenie także symboliczne i przełomowe. Chemiczki są pierwszym damskim duetem z Nagrodą Nobla w dziedzinie nauki.
O jak ORBÁN – Viktor Orbán, premier Węgier i ścisły sojusznik Prawa i Sprawiedliwości, końcówkę 2020 roku finalizuje zwarciem szyków z rządem Morawieckiego przeciwko Unii Europejskiej. Sprawa powiązania budżetu z praworządnością wzbudziła ogromne kontrowersje na arenie wspólnoty, spowodowała kilka gorączkowych wzajemnych wizyt i zdecydowanie scementowała sojusz PiS z Fideszem. Jednak nie brak głosów, że Węgier nie jest aż takim bratem, jakim na polskiej prawicy go widzą. Zdaniem części ekspertów Viktor Orbán byłby w stanie szybko zakończyć sojusz z Polską, gdyby okazało się to dla niego politycznie korzystne.
P jak PROTESTY NA BIAŁORUSI – Nasi wschodni sąsiedzi mają dość fałszerstw, cenzury i prześladowań opozycji. Po wyborach z 9 sierpnia rozpoczęły się masowe wystąpienia przeciwko kolejnej kadencji rządów prezydenta Aleksandra Łukaszenki, sprawującego urząd od przeszło 26 lat. Sytuacja szybko wymknęła się spod kontroli władz, a protesty do dziś nie ustają. Niestety, ofiarami represji i aparatu przemocy padają niewinni ludzie, tacy jak zamordowani Raman Bandarenka i Alexander Taraikovsky. Kandydatka opozycji (według niezależnych sondaży zwyciężczyni wyborów), Swiatłana Cichanouska, przebywa na Litwie.
R jak RESTRYKCJE – Ograniczenia, zakazy, nakazy. Niektóre budzące sprzeciw i niezrozumienie. Zdążyliśmy się przyzwyczaić do zamkniętych klubów, siłowni i restauracji, noszenia maseczek poza domem i zaleceń dotyczących dystansu społecznego. Trudno jest znosić przymusową izolację i niemożność spotykania się w większym gronie. Jak dotąd, w Polsce nie wprowadzono ograniczeń w przemieszczaniu się, czyli rozwiązania znanego chociażby z Włoch. Jak długo potrwa powrót do pełnej normalności?
S jak SZKOŁY I NAUKA ZDALNA – Przygotowania do roku szkolnego 2020/21 opierały się na analizie doświadczeń z pracy szkół i placówek w czasie ich ograniczonego funkcjonowania od połowy marca do czerwca 2020 roku. W tym szczególnym okresie edukacja dzieci i młodzieży nie została przerwana, a proces dydaktyczny był kontynuowany. Odbył się także egzamin ósmoklasisty i egzamin maturalny. Na pytanie, czy e-lekcje dają możliwość dobrego przyswajania wiedzy przez uczniów, już ponad połowa nauczycieli odpowiada przecząco. Kolejni mają wątpliwości. Wielu przyłapało też swoich podopiecznych na oszustwach, na przykład podczas sprawdzianów czy odpowiedzi ustnych.
Ś jak ŚRODOWISKO SKRAJNEJ LEWICY – Chyba od początku przejęcia sterów przez ekipę spod znaku „dobrej zmiany” środowiska skrajnej lewicy były najczęściej brane na celownik TVP i mediów sprzyjających PiS. Sytuacja nasiliła się szczególnie podczas protestów Strajku Kobiet, który w mediach prorządowych ukazywany był niejednokrotnie jako spęd środowisk skrajnie lewicowych, a przede wszystkim Antify. Tą ostatnią szczególnie ukochało TVP Info, które dzielnie donosiło o najprzeróżniejszych dokonaniach organizacji nie tylko z polskiego, ale także amerykańskiego podwórka. W Polsce to właśnie anitifiarze mieli stać za „atakami na kościoły” i wywoływać burdy. Zaś w USA dopatrywano się ich wśród grup dewastujących i plądrujących całe sklepy na fali protestów po śmierci George’a Floyda pod koniec maja.
T jak TVP – Jacek Kurski był prezesem Telewizji Polskiej od stycznia 2016 roku aż do marca bieżącego roku, kiedy to został odwołany przez Radę Mediów Narodowych. Znaczącą rolę w całym wydarzeniu grał prezydent Andrzej Duda, który nie był zadowolony z pracy zarządzającego TVP. Zdaniem głowy państwa telewizja pod kierownictwem ówczesnego prezesa ośmieszała go i nie broniła pierwszej damy. Jedna z sytuacji dotyczyła wydania Wiadomości TVP, w których Andrzej Duda popierał finansowanie mediów publicznych, a w swojej wypowiedzi przejęzyczył się, co mogło zostać wykorzystane przez jego rywali. Zdaniem prezydenta wypowiedź ta celowo została umieszczona w materiale. W sierpniu Kurski ponownie został wybrany prezesem TVP.
U jak USTAWA O OCHRONIE ZWIERZĄT – Przedstawiono nowelizację, która zakładała: zakaz hodowli zwierząt na futra, możliwość uboju rytualnego tylko na potrzeby krajowych związków wyznaniowych, dodatki dla opiekunów zwierząt na służbie, zakaz trzymania zwierząt na uwięzi czy wykorzystywania ich w celach rozrywkowych. „Piątka dla zwierząt” została przyjęta głosowaniem przez Sejm. Projekt cieszył się częściowym poparciem społecznym, ale także sprzeciwem wśród osób z branży futrzarskiej i rolników. Został on „zawieszony”.
W jak WŁOCHY PIERWSZĄ OFIARĄ PANDEMII – Początek 2020 roku Włosi zapamiętają na długie lata. Kiedy w Europie wylęgała się pandemia koronawirusa, Lombardia stała się niemalże synonimem słowa „dramat”. Niewyrabiająca służba zdrowia, tysiące zakażeń dziennie, ogromna liczba ofiar, zmieniły oblicze tego regionu na zawsze. Tragedię początku pandemii w północnych Włoszech najlepiej oddaje informacja prasowa z 19 marca, kiedy to media podały, że krematorium w Bergamo jest przeciążone. Wojsko wywoziło więc zwłoki do okolicznych miejscowości na kremację. Niestety, z końcem października pojawiła się wiadomość, że Bergamo znów zostało ogniskiem pandemii. Spokój w rejonie przynieść może chyba tylko szczepionka.
Z jak ZBIGNIEW ZIOBRO – Minister Sprawiedliwości i Prokurator Generalny w jednym. Nikt w 2015 roku nie miał wątpliwości, że jak długo będą trwać rządy Zjednoczonej Prawicy, tak długo Zbigniew Ziobro będzie szefował Ministerstwu Sprawiedliwości. W ostatnim czasie w tak spójnym dotąd obozie rządzącym pojawiły się jednak zgrzyty. Wzmocnieni po wyborach z 2019 roku sojusznicy PiS – Solidarna Polska Zbigniewa Ziobry i Porozumienie Jarosława Gowina, zaczęli szerzej rozpychać się łokciami. Ziobro zaczął grać na skrajnie prawych strunach polityki, ściągając PiS jeszcze mocniej w stronę Konfederacji, a nawet dalej. Czy to gra zaplanowana na wzmocnienie swojej pozycji, czy też szykowanie gruntu pod przejęcie władzy na prawicy? Niewątpliwie Ziobro zyskuje rozgłos i coraz większy wpływ na linię polityczną koalicji.
Ż jak ŻARLIWA OBRONA KOŚCIOŁA – 22 października 2020 roku już przeszedł do historii jako dzień złamania tzw. paktu aborcyjnego. W mediach mówiło się przede wszystkim o protestach, które orzeczenie wywołało na niespotykaną dotąd skalę. Jednak pokłosiem wydarzeń, które miały miejsce po wspomnianym wyroku, było także uformowanie się „Obrońców Kościoła”. Nacjonaliści i skrajni prawicowcy odpowiedzieli tym samym na wezwania Jarosława Kaczyńskiego i Roberta Bąkiewicza.
Ź jak ŹLE WYDANE 272 MLN ZŁ? – Jan Krzysztof Ardanowski, były Minister Rolnictwa w rządzie Mateusza Morawieckiego, pożegnał się z tym stanowiskiem po sprzeciwieniu się „piątce Kaczyńskiego”. Na początku grudnia politycy Koalicji Obywatelskiej ujawnili, że w ciągu pierwszego półrocza 2020 roku jeszcze z teką ministerialną Ardanowski wydał 272 649 000 zł na premie, dodatki i trzynastki.
Olga SZUMILAS,
Karol SZABANOWSKI,
Przemysław TERLECKI,
Kacper ZIELENIAK
