Kryzys związany z uchodźcami na granicy polsko-białoruskiej. Zaprzysiężenie Joe Bidena na prezydenta USA. Nowy kanclerz Niemiec. Ogłoszenie praw człowieka jako niezgodnych z polską Konstytucją. Rok 2021 dla polskiej i zagranicznej polityki był jak pogoda w listopadzie – kapryśny i nieprzewidywalny.
A jak Afera z telefonem zaufania dla dzieci. Żonglowanie telefonem zaufania rozpoczęło się w kwietniu 2021. Najpierw pięciomiesięczny konkurs Ministerstwa Zdrowia, który miał wyłonić organizację odpowiednią do prowadzenia telefonu zaufania dla dzieci. Gdy taka się znalazła – konkurs anulowano. Później minister edukacji powołał własny telefon zaufania pod kierownictwem katolickiej Fundacji „Auxilium”, ale i on po dwóch miesiącach przestał działać. Natomiast Fundacja Dajmy Dzieciom Siłę od lat prowadzi telefon zaufania dla dzieci pod numerem 116 111, jednak po raz kolejny nie dostała od rządu dofinansowania na swoją działalność. Zapewnia jednak, że linia nie przestanie działać i będzie dalej wspierać młodzież w kryzysie psychicznym.
B jak Belgia według ministra Wójcika. Były Wiceminister Sprawiedliwości, poseł z Solidarnej Polski Zbigniewa Ziobry, zadziwił wszystkich, przedstawiając własną wersję historii Królestwa Belgii. Oburzony tym, że przedstawiciel tak młodego kraju unijny komisarz Didier Reynders śmie pouczać Polaków na temat praworządności, podzielił się za pośrednictwem Twittera swoją tezą. Otóż według Wójcika Belgowie nie mają absolutnie żadnego prawa krytykować Polski, ponieważ ich kraj powstał zaledwie przed 200 laty… Co to jest przy tysiącletniej, epickiej historii kraju nad Wisłą? Poseł Wójcik zapomniał chyba, że Polska w obecnym kształcie istnieje od nieco ponad 30 lat…
C jak Cnoty niewieście. Jak podkreślił minister Czarnek, jednym z najważniejszych elementów zreformowanej edukacji będzie „kształtowanie właściwych postaw”. Minister na początku sam nie umiał wytłumaczyć, co kryje się za tym terminem. Jednak z pomocą przybył jego doradca – profesor KUL-u, Paweł Skrzydlewski, który stwierdził, że chodzi o „właściwe wychowanie kobiet, a mianowicie ugruntowanie dziewcząt do cnót niewieścich”. Na końcu cnoty niewieście zyskały status pomocy w zwalczeniu niebezpiecznych zjawisk moralnych i religijnych u kobiet. Oprócz tego owe cnoty mają walczyć z zepsuciem duchowym młodych dziewcząt, ich próżnością i egoizmem.
D jak Dworczyk i afera mailowa. Do serii „nigdy nie pytaj polityków PiS-u” możemy dołączyć to, co trzymają na prywatnej skrzynce mailowej. Od czerwca na kanałach Telegramu pojawiają się wycieki prywatnych rozmów i spraw wagi państwowej, pochodzące głównie ze skrzynki Michała Dworczyka. Jest to ogromny problem dla całego obozu rządzącego. Do całej sprawy politycy partii rządzącej odnoszą się lakonicznie, choć raz na jakiś czas wybrani politycy dementują wycieki. Równolegle rozpoczęła się akcja zasłaniania niekompetencji służb hasłem „wojny hybrydowej” i straszeniem hakerami z Rosji. Te same hasła częstokroć słyszeliśmy przy kryzysie migracyjnym.
E jak Edukacja seksualna a WDŻ. W tym roku szkolnym priorytetem MEiN jest wzrost znaczenia zajęć WDŻ. W tym celu nauczyciele tego przedmiotu byli dokształcani, aby w sposób odpowiedni dla standardów polskiej szkoły edukować młodzież. Tym samym minister Przemysław Czarnek uważa, iż w szkole nie ma miejsca na edukację seksualną oraz naukę akceptacji i świadomości swojego ciała. Minister uznaje to za demoralizację młodzieży, którą zajęcia WDŻ powinny przede wszystkim przygotować do założenia rodziny i posiadania potomstwa.
F jak Fundamentaliści przejmują Afganistan. Wycofanie się sił amerykańskich z Afganistanu po 20 latach militarnej obecności doprowadziło do niespodziewanego i niemal natychmiastowego odzyskania pełnej kontroli nad krajem przez radykalnych Talibów. Ucieczce afgańskich elit oraz ewakuacji dyplomatów towarzyszyły dramatyczne sceny na lotnisku w Kabulu. Talibowie od razu przystąpili do demontażu praw kobiet i zainstalowania systemu władzy opartego na represjach i prawie szariatu. Na USA i prezydenta Bidena spadła lawina krytyki. Podjęte przez nich działania zostały odebrane powszechnie jako oznaka słabości politycznej oraz złamania zobowiązań podjętych wobec sojuszników. Przywódcy państw europejskich obawiają się, że konsekwencją powrotu Talibów będzie fala uchodźców podobna do tej z 2015 roku.
G jak Gra o Turów. Kopalnia Turów jest przedmiotem sporu Czech i Polski. Czesi złożyli skargę do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, w której twierdzą, że kopalnia zabiera im wody gruntowe oraz że jest to efektem łamania przez Polskę przepisów. Nasi sąsiedzi wystąpili z wnioskiem o zakaz rozbudowy kopalni, a także o nakaz wstrzymania wydobycia surowca. W odpowiedzi polski rząd ogłosił, że wydobycie będzie kontynuowane i rozpoczął negocjacje z czeską stroną. TSUE 20 września ogłosił, że Polska ma płacić Komisji Europejskiej 500 tys. euro kary dziennie za niezastosowanie się do wytycznych Trybunału UE.
H jak Hołownia i aplikacja „Jaśmina”. We wrześniu wystartowała aplikacja „Jaśmina”, będąca platformą głosowania dla członków stowarzyszenia Polska 2050. Aplikacja umożliwia przeglądanie dokumentów programowych czy aktywności członków stowarzyszenia na mediach społecznościowych, przy tym robi to całkiem przejrzyście. W założeniu aplikacja wzorowana jest na zagranicznych pomysłach – „Meeting Application” czy „Obama’08”. Jej celem – jak mówił Szymon Hołownia na pierwszym konwencie partii – jest zrewolucjonizowanie demokracji bezpośredniej. Póki co aplikacja zmaga się z dużym problemem weryfikacji tożsamości zarejestrowanych, a także napływem absurdalnych kont. Czy Polska 2050 przekuje to w trafione narzędzie komunikacji? Tego być może dowiemy się w przyszłym roku.
I jak Inflacja. 2021 to zdecydowanie najdroższy rok dla Polaków. Inflacja stale rośnie i – jak podaje GUS – w listopadzie wynosiła aż 7,7%. To najwyższy odczyt wzrostu cen w XXI wieku. Przez wzrost cen ropy i spadek siły nabywczej polskiego złotego paliwa podrożały o 36,6%, a żywność o 6,4%. W konsekwencji premier wprowadził w życie rządową tarczę antyinflacyjną. Oznacza to m.in. czasowe obniżenie akcyzy na paliwa silnikowe czy obniżenie akcyzy na energię elektryczną. Ekonomiści zgodnie podkreślają, że rządowy projekt inflacji nie powstrzyma, ale prawdopodobnie przyczyni się do obniżenia jej szczytu oraz wydłuży czas jej trwania.
J jak Joe Biden prezydentem. Zaprzysiężenie Bidena na 46. prezydenta Stanów Zjednoczonych Ameryki było poprzedzone szturmem zwolenników Trumpa i wyznawców teorii spiskowej QAnon na Kapitol. Biden objął przywództwo nad krajem podzielonym jak nigdy. Do ostatniej chwili nie było wiadomo, czy odchodzący prezydent Trump uszanuje wynik wyborów i odda swój urząd. Uroczystości odbyły się w warunkach pandemicznych obostrzeń. Podczas ceremonii zaprzysiężenia wystąpiły między innymi Lady Gaga oraz Amanda Gorman. Pierwszą wiceprezydentką w historii USA została Kamala Harris.
K jak Kryzys na granicy. Po aresztowaniu białoruskiego opozycjonisty Ramana Pratasiewicza Unia Europejska nałożyła na Białoruś sankcje. Prezydent Białorusi Aleksander Łukaszenka w związku z nałożonymi karami na początku lata uruchomił kanały przerzutu migrantów przez granicę UE na terytorium Litwy, Łotwy i Polski. Gdy na granicach zaczęło robić się niebezpiecznie, a coraz większe grupy migrantów próbowały dostać się nielegalnie na terytorium Unii, zagrożone kraje wprowadziły stan wyjątkowy przy terenach przygranicznych z Białorusią. Sytuacja trwa do dzisiaj, a wstępu na teren granicy nie mają nawet dziennikarze.
L jak Lex TVN. Jak można nazwać sejmową farsę, która miała miejsce w sierpniu i wrześniu? Czy był to pokaz siły PiS-u, groźba dla jednej z największych stacji informacyjnych w Polsce, a może kolejny dowód na niekompetencję rządu? 11 sierpnia Sejm przyjął projekt nowelizacji ustawy o KRRiT, w której zmieniają się zasady przyznawania koncesji dla podmiotów spoza strefy EOG. TVN24 szybko uzyskał koncesję w Holandii jako telewizja satelitarna. Jednakże TVN byłby zmuszony do sprzedania większości akcji. Całej sprawie towarzyszyły liczne rozgrywki polityczne, takie jak wyjście Porozumienia z koalicji rządowej czy dogadanie się Pawła Kukiza z obozem rządowym. Senat odrzucił projekt, a senatorzy PiS-u w ogóle nie byli zainteresowani głosowaniem. 22 września KRRiT udzielił w końcu koncesji. Być może pod wpływem nacisków amerykańskich, a być może postępując według planu PiS-u, który chciał pokazać swoje możliwości.
Ł jak Łukasz Mejza. To zdecydowanie nie był dobry rok dla Łukasza Mejzy. Na światło dzienne wyszły liczne przekręty polityka, w tym fakt, iż wiceminister sportu i turystyki w przeszłości miał mieć firmę medyczną, która kosztownymi metodami miała specjalizować się w wątpliwym leczeniu chorób takich jak rak czy Parkinson. Metody te były niesprawdzone i niebezpieczne dla zdrowia pacjentów, których oszukano, a interes polityka ostatecznie nie wypalił. Morawiecki zapewnia, że weryfikuje informacje podane przez media i – jeśli okażą się prawdziwe – możliwa jest nawet dymisja ministra. Łukasz Mejza jest posłem niezrzeszonym, a od października wiceministrem sportu.
M jak Marsz Niepodległości. Marsz Niepodległości stał się w tym roku uroczystością o charakterze państwowym. Jego przejście przez Warszawę poprzedziły prewencyjne przygotowania w postaci usunięcia elementów infrastruktury i małej architektury. Obyło się bez zmasowanej dewastacji przestrzeni publicznej (jak w zeszłym roku). Nie zabrakło nienawistnych haseł i gestów. Robert Bąkiewicz opowiadał o wojnie cywilizacji i krużganku oświaty. Doszło również do nieprzyjemnego incydentu, jakim było spalenie flagi Niemiec.
N jak Niedzielski i strajk ratowników. Na początku września swoje niezadowolenie z trybu pracy, godzin i płacy postanowili okazać ratownicy medyczni. W całym kraju 25% karetek nie wyjechało pomóc potrzebującym, a sami ratownicy przechodzili na urlopy i L4. Powstało również Białe Miasteczko 2.0, w którym odbywały się badania profilaktyczne i konsultacje. Protestujący medycy wystosowywali wiele pism do Ministerstwa Zdrowia z prośbą o porozumienie, do którego ostatecznie doszło, ale wielu ratowników nie było usatysfakcjonowanych z wyniku negocjacji.
O jak Obajtek i czystki w Polska Press. Daniel Obajtek – złote dziecko PiS-u, którego spółka Orlen, stała się realnym właścicielem grupy Polska Press, jeszcze w kwietniu przekonywał wszystkich, że PKN Orlen nie będzie ingerował w struktury grupy. Obietnica została szybko złamana, bo pod koniec tego samego miesiąca troje dziennikarzy straciło stanowisko redaktorów naczelnych. W następnych dniach pracę traciły kolejne osoby, których stanowiska szybko przejmowali dziennikarze rządowi. Po tych wydarzeniach, 19 maja Obajtek w wywiadzie dla Super Expressu zarzekał się, że żadnych czystek nie ma. Zdaje się, że słowa te kierował do osób z bardzo słabą pamięcią.
P jak Prawa człowieka niezgodne z Konstytucją. Europejska Konwencja Praw Człowieka niezgodna z polską Konstytucją. Chodzi konkretnie o przepis dotyczący oceny legalności wyborów sędziów Trybunału Konstytucyjnego. TK Julii Przyłębskiej 24 listopada orzekł w swojej sprawie, że Trybunał w Strasburgu nie ma prawa do oceniania legalności tych wyborów. Kwestionowanie EKPC przez polski rząd jest naruszeniem podstawowych praw i wolności człowieka oraz prawa obywateli do posiadania niezawisłych i niezależnych sądów. Jest to kolejna kość niezgody na linii Polska-Europa.
R jak Rośnie napięcie wokół Tajwanu. Kwestia Tajwanu od lat jest kwestią sporną w relacjach Chińskiej Republiki Ludowej z Zachodem. Na wyspie funkcjonuje oficjalnie nieuznawane przez większość świata, acz prężne i demokratyczne państwo, określające się jako Republika Chińska. W ostatnich miesiącach ChRL wielokrotnie naruszała przestrzeń powietrzną Tajwanu, prężąc militarne muskuły. Chiny konsekwentnie nie zgadzają się na jakiekolwiek przejawy uznania Tajwanu przez inne państwa. Ostatnio biuro przedstawicielskie tego kraju otworzyła w swojej stolicy Litwa, czym sprowadziła na siebie natychmiastowe pogróżki ze strony Pekinu.
S jak Scholz i obowiązkowe szczepienia w Niemczech. Dziennik „Bild” i portal tygodnika „Spiegel” podały do opinii publicznej informację o tym, że nowy kanclerz Niemiec, Olaf Scholz, opowiedział się za powszechnymi szczepieniami przeciw COVID-19. Natomiast pełniąca do niedawna obowiązki kanclerki Angela Merkel, na ostatniej konferencji prasowej w Berlinie zapowiedziała, że Rada Etyki zostanie poproszona o rekomendacje w sprawie obowiązku szczepienia do końca roku. Niemcy wprowadziły też lockdown dla niezaszczepionych obywateli.
T jak TK i niezgodność prawa unijnego. W rozumieniu rządu Konstytucja RP jest tak elastyczna jak plastelina. TK zawsze może uznać, że wybrane prawo jest albo nie jest zgodne z polską konstytucją. Nie inaczej było w październiku, kiedy TK Julii Przyłębskiej orzekł o niezgodności m.in. działań TSUE z polską ustawą zasadniczą. Wyrok był skutkiem działań nowej KRS, która starała się ograniczyć możliwości „niewygodnych” sędziów. Reakcją były składane pytania prejudycjalne do TSUE, a następnie zasadna ingerencja instytucji europejskiej w sprawy sądownictwa. To właśnie w tym momencie Zbigniew Ziobro zaczął mówić o unieważnieniu Konstytucji RP przez TSUE.
U jak Ukraina vs Putin. Wojna na Ukrainie toczy się między wspieranymi przez Rosję separatystami a ukraińską armią. Putin rości sobie prawa do Ukrainy. Konsekwentnie dąży do jej zdobycia, zapobiegając przy tym przystąpieniu kraju do UE i NATO. Pod koniec listopada Rosja zwiększyła liczbę żołnierzy wokół jej granic. Antony Blinken, sekretarz stanu USA, nie ma wątpliwości, że Putin planuje agresywne działania militarne mające na celu zdestabilizowanie kraju. Wszystko wskazuje na to, że prezydent Rosji gromadzi siły potrzebne do ostatecznej inwazji na Ukrainę.
W jak Wróblewski i jego instytut. Polska mierzy się z największą demograficzną zapaścią w historii. Jednym z pomysłów na jej złagodzenie ma być powołanie Instytutu Rodziny i Demografii. Inicjatywa Bartłomieja Wróblewskiego zakłada stworzenie organu o uprawnieniach prokuratorskich, zajmującego się de facto kontrolowaniem „poprawności” polskich rodzin. Za grube pieniądze. Koszt projektu to bagatela 30 milionów złotych. Głosowanie nad sprawą instytutu w Sejmie RP PiS wygrał zaledwie jednym głosem. Co ciekawe, część posłów z partii rządzącej była przeciwna projektowi.
Z jak Zakaz aborcji i jego konsekwencje. Dokładnie 22 października minął rok od wyroku TK mówiącego o tym, że aborcja z powodu nieuleczalnych wad płodu jest niezgodna z Konstytucją. Konsekwencje tego orzeczenia mogliśmy zobaczyć pod koniec września tego roku. W szpitalu w Pszczynie zmarła 30-latka, która była w 22 tygodniu ciąży. Kobieta trafiła do szpitala z powodu odejścia wód płodowych. Lekarze nie zrobili nic – czekali, aż płód obumrze. Doszło przez to do sepsy, a w efekcie do śmierci kobiety. Przeprowadzono kontrolę szpitala, która wykryła liczne nieprawidłowości. NFZ stwierdziło, że podjęcie decyzji o rozwiązaniu ciąży nastąpiło zbyt późno i nałożyło na placówkę karę pieniężną w wysokości prawie 650 tys. zł.
Izabela SULOWSKA
Kacper ZIELENIAK
Julia REMISZ
Kacper POCZTARSKI
