Rok 2023 z pewnością przejdzie do historii za sprawą polskich wyborów parlamentarnych o rekordowej frekwencji. To jednak niejedyne wydarzenie godne zapamiętania. Strajki we Francji, konflikt w Strefie Gazy, liczne katastrofy klimatyczne, a także afera wizowa czy szalejące ceny paliwa to tylko niektóre z nich.
A jak afera wizowa. We wrześniu „Gazeta Wyborcza” ujawniła, że w Polsce miała miejsce afera korupcyjna. Polscy urzędnicy służb konsularnych i MSZ odpłatnie przyznawali migrantom z Afryki i Azji Południowo-Wschodniej polskie wizy. Nagłośnienie sprawy poskutkowało dymisją wiceministra spraw zagranicznych, Piotra Wawrzyka. Jak się okazało, ułatwiał on zdobycie wiz robotnikom na ogromną skalę, z której być może nie zdawali sobie sprawy nawet czołowi politycy Prawa i Sprawiedliwości. Obecnie prowadzone jest międzynarodowe oraz krajowe śledztwo. Sejm planuje w tej sprawie również powołać komisję śledczą.
B jak Biden-Xi Jinping – spotkanie w Kalifornii. 15 listopada w San Francisco prezydent USA spotkał się z przywódcą Chińskiej Republiki Ludowej. Było to pierwsze spotkanie głów tych państw od roku. Ostatni raz rozmawiali ze sobą na forum G20 na Bali. Najważniejszymi poruszanymi podczas rozmów kwestiami były: utrzymanie kanałów dyplomatycznych, wspólna walka USA i Chin ze zorganizowanym obrotem narkotykami na świecie, kooperacja w kontrolowaniu bezpieczeństwa w sferze sztucznej inteligencji, wspólna praca na rzecz ochrony klimatu oraz wzmożenie wymiany lotniczej między dwoma superpotęgami.
C jak ceny paliwa w chaosie. Okres przed wyborami był prawdziwym rajem dla wszystkich kierowców. Ceny paliw spadły bowiem poniżej 6 zł za litr. Nie był to jednak naturalny spadek, lecz właściwie kampania wyborcza na stacjach Orlenu. Niskie ceny spowodowały ogromny popyt, a to z kolei szybko doprowadziło do wyczerpania zapasów paliwa na stacjach. Wkrótce na dystrybutorach masowo zaczęły pojawiać się informacje o ich awarii. Jak ujawnił tygodnik „NIE”, firma Orlen wysyłała maile do pracowników, zalecając wywieszanie takich informacji, gdy wystąpią problemy z dostępnością paliw. Po wyborach cud na stacjach benzynowych dobiegł końca, a ceny wracają „do normy”.
D jak dwutygodniowy rząd. 27 listopada zaprzysiężony został rząd Morawieckiego. Choć większość w Sejmie po październikowych wyborach posiada koalicja złożona z KO, Trzeciej Drogi i Lewicy, to właśnie politykowi PiS-u prezydent Duda przekazał misję stworzenia rządu. Ministrami zostali zarówno posłowie z PiS-u, jak i „niezależni eksperci” (wszyscy mniej lub bardziej związani są z partią Kaczyńskiego). Po raz pierwszy w rządzie znalazło się więcej kobiet niż mężczyzn. Szkoda tylko, że stały się one jedynie twarzą porażki. Pewne było bowiem, że zespół wybrany przez Morawieckiego nie otrzyma wotum zaufania i do władzy prędzej czy później dojdą prawdziwi zwycięzcy wyborów.
E jak ekscentryczny prezydent Argentyny. 19 listopada odbyła się druga tura wyborów prezydenckich w Argentynie. Zwyciężył w niej prawicowy i skrajnie liberalny polityk, Javier Milei. Przyczyną zwycięstwa może być sytuacja panująca w kraju – Argentyna boryka się z ogromnym kryzysem i inflacją przekraczającą 140%. Nowy prezydent zapowiada wprowadzenie w krótkim czasie zmian, jednak jego idee są skrajnie radykalne – opowiada się on za m.in. za redukcją wydatków na cele publiczne do minimum. Jest także przeciwnikiem prawa do aborcji, a równocześnie twierdzi, że handel organami, a nawet sprzedaż nowo narodzonego dziecka powinny być legalne.
F jak Francja – kraj płonących aut. Na przełomie kwietnia i maja Francją wstrząsnęła fala gwałtownych strajków, w wyniku której aresztowano łącznie kilkaset osób. Wszystko przez podwyższenie wieku emerytalnego, a dokładniej przez wprowadzenie tej reformy przy użyciu wytrycha konstytucyjnego, pozwalającego uprawomocnić ustawę z pominięciem głosowania w parlamencie (art. 49.3 francuskiej konstytucji). Doprowadziło to do spadku zadowolenia społeczeństwa z drugiej kadencji prezydentury Emmanuela Macrona. Jak szacuje pracownia IFOP, głowę nadsekwańskiego państwa popiera obecnie jedynie 28% ankietowanych.
G jak G7 w Hiroszimie. G7 jest grupą, w ramach której przedstawiciele Stanów Zjednoczonych Ameryki, Kanady, Japonii, Niemiec, Francji, Wielkiej Brytanii i Włoch spotykają się z reprezentantami Unii Europejskiej. Co roku inne państwo członkowskie organizuje szczyt. Tym razem gospodarzem był Kraj Kwitnącej Wiśni, dlatego zjazd odbył się w Hiroszimie. W dniach od 19 do 21 maja, decydenci świata Zachodu potępili wspólnie rosyjską inwazję na Ukrainę, dyskutowali o globalnym rozbrojeniu i nieproliferacji (układ o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej), a także na temat globalnej gospodarki, zrównoważonego rozwoju, zmian klimatu, bezpieczeństwie żywnościowym oraz współpracy z partnerami międzynarodowymi.
H jak Hamas i Netanjahu. Atak Hamasu na Izrael z 7 października poruszył cały świat i stał się przyczyną wznowienia istniejącego od lat konfliktu między Izraelem a Palestyną. Ponad 1000 osób zginęło, a do niewoli dostały się setki zakładników, w tym także dzieci. Działanie terrorystów z Hamasu szybko spotkało się z odpowiedzią izraelskiego premiera, Benjamina Netanjahu. Na Strefę Gazy spadły pociski, mieszkańcom zostały odcięte dostawy prądu i wody. Palestyńczycy zostali zamknięci w pułapce bez wyjścia. Pod koniec listopada wprowadzona została czterodniowa przerwa humanitarna, jednak Netanjahu nie zamierza na tym zakończyć działań zbrojnych. Zapowiedział całkowite zniszczenie Hamasu.
I jak in vitro powraca do Sejmu. Pierwszym projektem, którym zajął się Sejm X kadencji, był projekt obywatelski dotyczący refundacji in vitro. W nowelizacji ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej, oprócz finansowania przez państwo procedury in vitro, znalazły się także zapisy o zapewnieniu bezpłatnych badań prenatalnych, nowych standardach opieki okołoporodowej i dostępie do bezpłatnego znieczulenia do porodu. Za wprowadzeniem zmian opowiedzieli się wszyscy posłowie KO, Trzeciej Drogi i Lewicy, a także kilkunastu członków PiS-u. Ustawa została uchwalona przez Sejm 29 listopada i istnieje szansa, że wejdzie w życie jeszcze w tym roku.
J jak Janusz Korwin-Mikke wyrzucony z Konfederacji. Tegoroczne wybory parlamentarne były przełomowe nie tylko dlatego, że po ośmiu latach PiS został odsunięty od władzy. Był to również moment przełomowy dla wielu polityków, którzy po latach pełnienia funkcji posła nie weszli do Sejmu. Wśród nich znalazł się Janusz Korwin-Mikke. Równocześnie jego partia osiągnęła znacznie niższy wynik niż przewidywali jej członkowie. Winą za porażkę został obarczony sam Korwin, podano go też do sądu partyjnego za „sabotowanie kampanii”. Wkrótce zapadła decyzja o zawieszeniu go w prawach członka Konfederacji oraz wyrzuceniu z Rady Liderów. Ostatecznie Korwin okazał się zbyt kontrowersyjny nawet dla samych konfederatów.
K jak katastrofy klimatyczne. Rok 2023 minął pod znakiem nieustannie powtarzających się katastrof klimatycznych. Począwszy od trzęsień ziemi w Turcji i Syrii, w których zginęło prawie 60 tys. osób, a także w Maroku i Afganistanie, przez susze w Somalii i powodzie w Słowenii, Austrii, Chorwacji czy Libii, aż po ekstremalne temperatury i pożary w Grecji, Portugalii, Kanadzie, na Teneryfie i Hawajach. Zmiany klimatyczne nie ustają i prowadzą do tragicznych w skutkach klęsk żywiołowych, a te wymienione powyżej to tylko niektóre z nich.
L jak „Lex Tusk”. „Lex Tusk” to ustawa powołująca komisję, której celem było zbadanie rosyjskich wpływów na bezpieczeństwo Polski w latach 2007-2022. Ustawa ta wzbudziła wiele kontrowersji, m.in. z powodu tego, że komisja ta według Naczelnej Rady Adwokackiej miałaby wykonywać funkcje typowe dla wymiaru sprawiedliwości, co narusza zasadę trójpodziału władzy. Drugim powodem kontrowersji było to, że ustawa została wymierzona w lidera PO, a do jej promocji nieustannie wykorzystywano zdjęcie przedstawiające spotkanie Tuska z Putinem. Komisja w swoim raporcie, zaprezentowanym pod koniec listopada, rekomendowała wykluczenie Donalda Tuska z pełnienia funkcji publicznych związanych z bezpieczeństwem państwa.
Ł jak Łotwa wprowadza związki partnerskie. W listopadzie łotewski parlament przegłosował wprowadzenie związków partnerskich. Nie oznacza to jednak pełnej równości. Pary jednopłciowe dalej nie będą mogły adoptować dzieci ani dziedziczyć po sobie majątku. Obecnie jedynie pięć państw Unii Europejskiej nie daje możliwości sformalizowania związku parom jednopłciowym. Są to Bułgaria, Litwa, Rumunia, Słowacja oraz, co oczywiste, Polska. Nawet Węgry już w 2009 roku wprowadziły związki partnerskie. Tymczasem w Polsce nawet odsunięcie PiS-u od władzy nie zwiastuje zmian. Politycy konserwatywnego PSL-u mówią jasno, że nie zagłosują za równością małżeńską.
M jak Marsz Miliona Serc. 1 października w Warszawie odbył się Marsz Miliona Serc zorganizowany przez Koalicję Obywatelską. W centrum stolicy zgromadziło się około miliona osób z całej Polski. Na czele manifestacji stali Donald Tusk oraz Rafał Trzaskowski. Ten pierwszy określił to, co się wydarzyło jako „symbol polskiego odrodzenia”. Do tłumu zgromadzonego zarówno fizycznie, jak i przed telewizorami przemawiali politycy ugrupowań opozycyjnych. Wydarzenie wzbudziło ogromne zainteresowanie w kraju i na świecie – wspominano o nim także w zagranicznych mediach, takich jak BBC. Sukces Marszu Miliona Serc dał ogromną nadzieję na zmianę władzy i po raz pierwszy tak licznie pokazał siłę wyborców opozycji.
N jak nowy król Anglii. Po śmierci królowej Elżbiety II we wrześniu ubiegłego roku, nowym królem Anglii został jej pierworodny syn, książę Karol. Oficjalna koronacja odbyła się 6 maja. Wtedy to Karol oraz jego żona Kamila otrzymali tytuł króla i królowej Wielkiej Brytanii. W ceremonii w Opactwie Westminsterskim, poza rodziną królewską, wzięło udział około 2200 osób z wielu państw świata, w tym polska para prezydencka. Karol III jest najstarszym brytyjskim monarchą w historii, który dopiero rozpoczął swoje panowanie – gdy przejął tron, miał 73 lata. 7 października, po raz pierwszy występując w roli monarchy, wygłosił mowę tronową podczas otwarcia sesji w brytyjskim parlamencie.
O jak odwołanie amerykańskiego spikera Izby Reprezentantów. Bezprecedensowa sytuacja wydarzyła się w amerykańskiej Izbie Reprezentantów, gdzie stosunkiem głosów 216 do 210 odwołano Kevina McCarty’ego (Partia Republikańska) ze stanowiska spikera. Ciekawe jest, że to przedstawiciel jego własnej partii wystąpił z wnioskiem o usunięcie McCarty’ego ze stanowiska. Decyzja ta na trzy tygodnie sparaliżowała działalność Izby i uwidoczniła podziały istniejące wewnątrz Partii Republikańskiej. Nowym przewodniczącym został Mike Johnson – republikanin kwestionujący problemy związane ze zmianami klimatycznymi.
P jak próba puczu Prigożyna. Dni 23 i 24 czerwca zostaną na długo niewyjaśnioną wewnątrz rosyjską zagadką. Wszystko zaczęło się od narastających napięć na linii Jewgienij Prigożyn – dowództwo generalne sił Federacji Rosyjskiej. Nieżyjący już przywódca Grupy Wagnera oskarżył wojsko rosyjskie o ostrzelanie obozowiska jego ludzi, w wyniku czego ponieść śmierć miało nawet 2 tys. żołnierzy. Biorąc pod uwagę to wydarzenie oraz szereg zaniedbań zarzucanych ministrowi Szojgu, Prigożyn wycofał swoje siły z terytorium Ukrainy i na ich czele wkroczył do Rosji. W krótkim czasie oddziały te zajęły 2 duże miasta, po czym ruszyły na Moskwę. Dwa miesiące później Prigożyn zmarł w tajemniczej katastrofie lotniczej.
R jak rekordowa frekwencja. 15 października w Polsce odbyły się wybory parlamentarne. Obywatele oddali swoje głosy, wybierając nowych przedstawicieli do Sejmu i Senatu RP, a także mieli prawo do wzięcia udziału w referendum. Wyborom towarzyszyła niesamowicie wysoka, rekordowa frekwencja na poziomie 74,38%. Polacy tłumnie ruszyli do urn, niekiedy czekając na możliwość zagłosowania do późnych godzin nocnych – ostatni głos oddany został już po trzeciej w nocy. Był to niezwykły i wzruszający pokaz determinacji, i obywatelskiego zaangażowania, dzięki któremu większość w Sejmie uzyskała demokratyczna opozycja złożona z Koalicji Obywatelskiej, Trzeciej Drogi oraz Lewicy.
S jak Sejm na YouTubie. Po październikowych wyborach obrady Sejmu transmitowane na kanale w serwisie YouTube biją rekordy popularności. Każde posiedzenie oglądają tysiące obywateli zainteresowanych tym, co robią wybrani przez nich politycy. Statystyki i zainteresowanie poczynaniami posłów wciąż rosną. Obecnie Sejm RP ma już przeszło pół miliona subskrybentów (stan na połowę grudnia). Najnowsze doniesienia medialne wskazują, że srebrny przycisk – nagroda za uzyskanie 100 tysięcy subskrypcji w serwisie, został już zamówiony przez Centrum Informacji Sejmowej. Oprócz obrad pojawił się już także pierwszy vlog z udziałem marszałka, Szymona Hołowni. Zapowiedziane zostało również stworzenie podcastu.
T jak tureckie wybory. Tegoroczne wybory w Turcji wygrał niewielką przewagą (51,91% do 48,09%) dotychczasowy prezydent Recep Tayyip Erdogan z narodowo-konserwatywnej Partii Sprawiedliwości i Rozwoju. Jest on u władzy, najpierw na stanowisku premiera, a później prezydenta nieprzerwanie od 2002 roku. Tegoroczny wynik jest nieco gorszy od poprzednich wyborów, które wygrał już w pierwszej turze, zdobywając 52,6% głosów. Nie mniej rezultat tegorocznych i tak zaskakuje, biorąc pod uwagę panującą w Turcji wysoką inflację, zarzucane Erdoganowi dążenie do autorytaryzmu oraz potężne trzęsienie ziemi, które nawiedziło wschodnią część Morza Egejskiego.
U jak Ukraina wciąż w chaosie. Kończący się powoli rok 2023 przyniósł Ukrainie nieliczne sukcesy i kolejne, niestety bardzo liczne ciosy. Od wielu spięć na linii Warszawa-Kijów, przez mało optymistyczny rezultat letniej kontrofensywy, aż po aferę korupcyjną na szczytach wojskowej drabiny. Niedawno do tej listy wyzwań dołączył jeszcze nowo wybrany, otwarcie antyukraiński rząd na Słowacji. Aktualnie Ukraińcy na polu walki znajdują się w stanie niemal całkowitego impasu. Miejmy nadzieję, że kolejne 12 miesięcy okaże się łaskawsze dla naszych wschodnich sąsiadów i wreszcie zaznają oni dzielnie wywalczonego wytchnienia.
W jak wznowione stosunki Arabii Saudyjskiej i Iranu. W marcu Arabia Saudyjska i Iran wznowiły stosunki dyplomatyczne zerwane w 2016 roku. W porozumieniu między bliskowschodnimi rywalami pośredniczyły Chiny, które w ten sposób przyjęły nową (mało korzystną dla USA) rolę na arenie międzynarodowej. Relacjom między dwoma państwami daleko było od pozytywnych. Dlatego też szokujące okazało się to, jak stosunkowo szybko udało się podpisać porozumienie. Wznowienie stosunków między Arabią Saudyjską a Iranem może być kluczowe dla przyszłości Bliskiego Wschodu, stabilizacji, a także roli Chińczyków w regionie.
Z jak „Zielona granica”. 22 września na polskim dużym ekranie zadebiutował najnowszy film Agnieszki Holland pt. „Zielona granica”. Film ten był bezpośrednio zainspirowany wydarzeniami z 2021 roku z polsko-białoruskiej granicy. Opowiada on o kryzysie humanitarnym i cierpieniu związanym z tym kryzysem, przy okazji w negatywny sposób ukazując działalność pograniczników oraz rządu. Premiera wywołała falę krytyki, a z drugiej strony poparcia, w niezwykły sposób polaryzując widzów. Dookoła filmu nieustannie toczy się dyskusja na temat uchodźców, przyzwoitości i praw człowieka. Jest to dyskusja bardzo ważna, a także nieunikniona w dzisiejszych realiach.
Marianna CZMOCHOWSKA
Oliwia GARCZYŃSKA
Karolina SZMYGIN
Mateusz WASIELEWSKI
