Nastoletni użytkownicy z kilku państw pożegnają się z dostępem do platform społecznościowych takich jak TikTok, Instagram, Facebook czy też portal X. Razem z nowymi regulacjami pojawiły się również wątpliwości. Obywatele zastanawiają się, czy korzystanie z social mediów przynosi więcej strat niż korzyści? Czy zakazy ochronią ich pociechy przed potencjalnymi zagrożeniami? Czy zamiast tego wywołają odwrotny skutek? Czy dorastanie bez social mediów jest w dzisiejszych czasach możliwe?
W grudniu ubiegłego roku australijski parlament przyjął ustawę zakazującą korzystania z social mediów przez małoletnich. Zakaz zostanie wprowadzony w listopadzie 2025 roku. Osoby poniżej 16. roku życia nie będą mogły korzystać z niektórych platform społecznościowych. Do zakazanych aplikacji będą należały między innymi Tik Tok, Instagram, Snapchat, Facebook i X. Jest to pierwszy taki zakaz na świecie. W innych krajach podejmowano dotąd jedynie próby ograniczenia dostępu do social mediów dla młodzieży.
Według sondażu przeprowadzonego przez firmę YouGov wprowadzenie zakazu popiera 77% Australijczyków. Zdaniem władz Australii nowe przepisy są potrzebne, aby uchronić młodych ludzi przed szkodliwym wpływem social mediów. Wśród negatywnych następstw korzystania z platform społecznościowych wymienia się szkodliwe oddziaływanie na zdrowie psychiczne i poczucie własnej wartości, algorytmy uzależniające użytkowników, a także powiadomienia i alerty, które mogą powodować stres i dekoncentrację. Przez dostęp do social mediów młodzi ludzie są też narażeni na dostęp do szkodliwych treści, związanych z używkami, przemocą i pornografią.
Wraz z zatwierdzeniem zakazu pojawiło się wiele wątpliwości. W jaki sposób platformy społecznościowe będą weryfikować wiek użytkowników? Czy nie doprowadzi to do zwiększonego gromadzenia danych osobowych? Krytycy ustawy twierdzą, że zamierzone działania osiągną przeciwny skutek. Mogą się przyczynić do zwiększenia poczucia alienacji i zakłócać uczestnictwo młodych ludzi w społeczeństwie. Zarzucają prawodawcom ograniczanie wolności słowa. Pojawiły się również przypuszczenia, że mechanizmy blokujące będzie można łatwo ominąć, więc nie mają one większego sensu. Krytycy mówią również, że kontrolę w sieci nad bezpieczeństwem nastolatków powinni sprawować rodzice, a nie rząd.
Albania zaczęła 2025 rok restrykcjami względem Tik Toka – wprowadziła 12-miesięczny zakaz tej aplikacji. Argumentuje go walką z zagrożeniami, jakie niosą social media względem młodych ludzi. Premier Albanii – Edi Rama – ogłosił zakaz po tragicznej śmierci 14-letniego chłopca. Nastolatek został zabity przez swojego kolegę po kłótni, do której doszło w internecie. Tragedia wywołała liczne dyskusje dotyczące wpływu mediów społecznościowych na dzieci. –Zakazujemy aplikacji na rok i zaczynamy wdrażać programy, które będą służyć edukacji uczniów i pomogą rodzicom śledzić losy ich dzieci –podkreślił Rama na spotkaniu z obywatelami. Pomimo tragicznych wydarzeń platforma społecznościowa poinformowała, że domaga się wyjaśnień w sprawie proponowanego zakazu. Tik Tok informuje, że nie znalazł żadnych dowodów wskazujących na to, że osoba, która zaatakowała chłopca, jak i ofiara, posiadali konta w tej aplikacji.
Australia i Albania to nie jedyne kraje, które wprowadzają ograniczenia względem social mediów. W 2023 roku we Francji przyjęto przepisy blokujące media społecznościowe do 13. roku życia. Do 15. urodzin młodzi ludzie mogą założyć konta tylko za zgodą rodzica lub opiekuna prawnego. Okazało się jednak, że blokady jest łatwo obejść, korzystając z sieci VPN. Prezydent Francji Emmanuel Macron również wypowiedział się w tej kwestii. Oznajmił, że chciałby, aby ograniczenia social mediów do 15. roku życia funkcjonowały w wielu państwach Europy.
Informacją, która obiegła świat, jest całkowity zakaz funkcjonowania TikToka w USA. Aplikacja została usunięta ze sklepów Apple i Google, nie będzie można jej pobrać, ani zaktualizować. Decyzja ta została podjęta przez Kongres w kwietniu 2024 roku i jest argumentowana bezpieczeństwem narodowym. W uzasadnieniu można przeczytać, że spółka posiadająca platformę podlega wpływom chińskiego rządu, w związku z tym istnieje ryzyko przekazywania danych obywateli USA do Pekinu. Sąd Najwyższy podjął ostateczną decyzję w tej sprawie 19 stycznia.
Regulaminy platform takich jak Instagram czy Facebook zezwalają na założenie konta dopiero po ukończeniu 13. roku życia. Mimo tego, serwisy społecznościowe nie sprawdzają wprowadzonych danych, użytkownicy po prostu wpisują swoją datę urodzenia, tak aby zgadzała się z regulaminem. Restrykcje dotyczące korzystania z social mediów wywołują dyskusje w wielu krajach. Aprobatę dla zakazu wyrazili również mieszkańcy Niemiec (badanie YouGov z listopada ubiegłego roku), więc nie jest wykluczone, że niedługo również wprowadzą pewne ograniczenia dla młodzieży. Już obecnie niemieccy politycy mają zakaz korzystania z TikToka na służbowych telefonach.
Social media są istotnym elementem codziennego funkcjonowania. Mimo wielu pozytywów, jakie ze sobą niosą, trzeba pamiętać o pojawiających się nieustannie zagrożeniach. Zakazy i ograniczenia są przeważnie wprowadzane w dobrej wierze, jednak wiążą się z ryzykiem alienacji młodzieży. Z pewnością wśród młodych ludzi znajdą się użytkownicy, którzy opracują sposób na ominięcie restrykcyjnych zakazów. Marcelina GÓRSKA
